„Wojna w Ukrainie – Czy powinniśmy rozmawiać z dziećmi o wojnie?”

30-03-2022

„Wojna w Ukrainie – Czy powinniśmy rozmawiać  z dziećmi o wojnie?”

Jako wychowawcy zauważamy, że część naszych wychowanków nie pozostaje obojętna na wydarzenia wojenne w Ukrainie. Dzieci coraz częściej rozmawiają między sobą, wymieniają się spostrzeżeniami, które brzmią bardzo dorośle. Używają słów „wojna”, „Rosja”, ale także stwierdzeń „Mam karabin, to będę się bronić”, „A słyszałeś te samoloty?”, „Ale to Ukraina jest dobra”, „A u nas też będą?”. Wydawać, by się mogło, że nas ta sprawa nie dotyczy, dzieje się za naszą granicą, ale do dzieci docierają różne informacje, jak również obawy płynące z naszego dorosłego świata.

Czy powinniśmy rozmawiać z dziećmi o wojnie w Ukrainie? Co powiedzieć? Jak wytłumaczyć?  To ważne, byśmy rozmawiali z dziećmi, zapewniali, że chcemy z nimi rozmawiać i odpowiadać na ich pytania. Bardzo istotne jest przekazywanie zweryfikowanych informacji dostosowanych do wieku dziecka. To my musimy dać dzieciom poczucie bezpieczeństwa, a jednocześnie uwrażliwić na potrzeby innych, nauczyć tolerancji do odmiennej tradycji, innego języka. W najbliższym czasie możemy znaleźć się w sytuacji, w której dzieci często będą miały kontakt z osobami z Ukrainy. Od nas też zależy, jak przedstawimy sytuację pomocy uchodźcom – jako dobry uczynek, szerzenie dobra czy jako przykry obowiązek i problem.

• Zapewne część z Państwa już odbyła z dziećmi rozmowy na ten temat, część albo unika tematu będąc przez dzieci zapytana, część być może robi wszystko, by działo się to poza dziećmi. Jako wychowawcy sięgamy po różne publikacje, korzystamy z zaleceń Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej, wymieniamy się spostrzeżeniami ze specjalistami. W związku z tym chcemy podzielić się z Państwem wskazówkami czy, a jeśli tak, to jak odbywać tak trudne dla nas rozmowy.
• Na początku rozmowy z dzieckiem na temat wojny, warto sprawdzić, co dziecko już wie na ten temat, jak rozumie tę sytuację, zapytać o towarzyszące emocje.
• Należy nadać rozmowie spokojny ton – nie zarażać dziecka własnym lękiem.
• Konieczne jest używanie języka dostosowanego do jego wieku.
• Należy akceptować emocje dziecka.
• Dajemy dziecku czas na przyswojenie nowych informacji.
• Wyjaśniamy tyle, ile uważamy za konieczne – nie wszystko na raz.
• Przede wszystkim nie należy oglądać przy dzieciach bieżących wiadomości – to przekaz dostosowany do dorosłych odbiorów. Rodzic w samochodzie może włączyć stację gdzie nadawana jest wyłącznie muzyka. I nie chodzi tutaj o to, żeby dzieci oddzielić murem od rzeczywistości, ale o to, żeby tę rzeczywistość podawać im w taki sposób, żeby dzieci były w stanie ją przyjąć i przetworzyć. Podobnie jest z rozmowami toczącymi się w domach między dorosłymi. Dzieci sporo słyszą, ale wnioski wyciągają same, często słysząc tylko niektóre fragmenty wypowiedzi.
• W obecności dziecka unikajmy rozmów wyrażających obawy, że wojna może znaleźć się również w Polsce, w rozmowach z dzieckiem nie odwołujmy się do własnych przypuszczeń a jedynie do tego, co już się wydarzyło.
• Warto w tych trudnych czasach zachować dotychczasowy rytm dnia, bez rezygnowania z zabaw i aktywnych form spędzania wolnego czasu.
• Kiedy dziecko zobaczy traumatyczne obrazy w telewizji, jego reakcją może być płacz, przerażenie, trudności z zasypianiem – wtedy trzeba być blisko dziecka, przytulać jak najczęściej, odwracać uwagę zabawą, mówić o własnych emocjach. Obecność i spokój rodzica przywraca poczucie bezpieczeństwa dziecka.
• Niezależnie jakie rodzic ma poglądy na temat pomocy uchodźcom z Ukrainy warto, by przy dzieciach wypowiadać się na ten temat pozytywnie, z otwartością. Być może takie dziecko będzie w tej samej grupie przedszkolnej i dla wszystkich pozytywne podejście do pomocy będzie dużym ułatwieniem w kontaktach rówieśniczych i integracji grupy.
• Warto rozważyć pomoc, drobny gest dla ofiar wojny, np. zaangażowanie się w zbiórkę, przekazanie zabawki dla potrzebujących dzieci, by pokazać naszym dzieciom, że mamy realny wpływ na pomoc, uczynienie świata lepszym mimo takich złych wydarzeń.
• Pamiętajmy, że poczucie bezpieczeństwa jest przede wszystkim w domu i od nas w głównej mierze zależy stan emocjonalny naszych dzieci.

Opracowano w oparciu o materiały udostępnione przez: Zespół specjalistów Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Tarnowie (http://ppptarnow.pl/)